Van PAS op de plaats naar vooruitschuiven
Op 7 november 2018 heeft het Europese Hof van Justitie een uitspraak gedaan over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Een systeem waarin op basis van aannames alvast stikstofruimte als ontwikkelingsruimte wordt weggegeven voor het uitbreiden van veestapels, aanleggen van wegen etc. Het Hof heeft geoordeeld dat deze methode juist is maar dat dit weggeven van ruimte pas kan als er daadwerkelijk ruimte is gecreëerd. Niet iets weggeven wat nog niet gerealiseerd is (zie punt 132 van de uitspraak). En daar zit het probleem, die ruimte is er toch echt niet. Ook niet door het nemen van herstelmaatregelen in de afgelopen jaren.
Je zou verwachten dat de overheid na deze pittige uitspraak terughoudend zou gaan optreden (aanhouden) met het verlenen van vergunningen in het kader van de PAS, zeker als nog niet duidelijk is hoe de Raad van State hierover denkt. Helaas, zoals zo vaak, ook hier klampt de overheid zich vast een aan bijzonder klein strohalmpje (er zou 60% ontwikkelingsruimte zijn) en hoopt op een andere interpretatie van het arrest. Die reactie van minister Schouten kunt u hier teruglezen. Een onbegrijpelijke beslissing en bijzonder onverantwoord.
De eisende partij bij het arrest van het Hof, de Mobilisation for the Environment, schrijft op haar website o.a. het volgende:
Kennelijk vindt onze regering dat ze geen eigen verantwoordelijkheid draagt om te beoordelen of het EU -arrest een streep zet door het PAS, en gaat door met vergunningen uitdelen totdat de wal het schip keert. Deze opstelling heeft bovendien als kwalijk bij-effect dat het voor politici ruimte schept te zijner tijd de boodschapper (lees: appellanten en/of de rechter) de schuld van het slechte nieuws te geven. Bovendien weigert de regering verantwoordelijkheid te nemen terwijl ze gelijktijdig niet moe wordt de burgers van Nederland te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid. De houdbaarheid van het PAS is heus 100% een regeringsproduct, waarvoor uitsluitend de regering - en wellicht nog wat provinciebesturen - verantwoordelijkheid draagt. Inclusief de gevolgen als het PAS sneuvelt.
De keuze van de regering om de vergunningverlening nu voort te zetten kan enkel schandelijk genoemd worden: een harde weigering om zich te conformeren aan Europees recht. Bovendien is het destructief: het gevolg is dat er nog meer beroepsprocedures zullen worden gestart, nog meer tijdverspilling, nog meer natuurschade en nog meer vergunningen die zullen moeten worden ingetrokken.
Ook is door het Hof bepaald dat het uitrijden van drijfmest anders moet worden beoordeeld. Landbouw is en blijft de grootste veroorzaker van stikstofdepositie, zie dit artikel in het NRC.
Open Polders heeft een aantal kanttekeningen bij het Natura2000 beheerplan geplaatst die na deze uitspraak zouden moeten worden bijgesteld. Inmiddels zijn er ook een aantal nieuwe en lopende aanvragen voor vergunningen gedaan waarbij de PAS van belang is, de historie lijkt zich te gaan herhalen. De depositie op het natuurgebied neemt flink toe en daarbij ongetwijfeld ook de hoeveelheid drijfmest in het natuurgebied.